De lokale verkiezingen hadden tot effect dat lokaal enige koppen rolden, Wilders radicaliseerde en D66 kennelijk profiteerde van de woede tegen dit kabinet. Wat is er allemaal aan de hand?
Verkiezingen
zijn politieke barometers. Ze kunnen ons inzicht geven in hoe de
klasse er voor staat. Niet vaak zijn er momenten waarop haast iedere
volwassene zich uit kan spreken. Het eerste is wat dan ook opvalt is
dat veel mensen hebben gekozen zich niet te uit spreken. De uitslag
was historisch laag met 50% opkomst. Dit laat verschillende,
samenhangende dingen zien.
Het
laat apathie en verslagenheid van de werkende klasse zien. Uitspraken
als 'ze doen toch wel wat ze willen' en 'het is mijn pakkie an niet'
vind je terug in de uitslag. Tel er bij op dat veel mensen van links
tot rechts vaak stemmen zonder echt veel liefde en je moet tot de
conclusie komen dat Nederlanders behoorlijk vervreemd zijn van de
politiek. De parlementaire democratie is een van de grondslagen onder
de legitimiteit van het kapitalisme in Nederland en de Nederlandse
staat, maar de verkiezingen die de parlementaire democratie op hun
beurt legitimeren worden gewantrouwd.
Het
is lastig te zeggen wie er nu precies niet gestemd hebben, maar als
we stellen dat mensen niet kiezen door gebrek aan vertrouwen en door
vervreemding dan kunnen we wel bedenken dat dit die mensen zijn wiens
vertrouwen is geschaad door het neoliberale beleid dat links en
rechts uitvoeren.
Verder
is het natuurlijk opvallend hoe hard de regeringspartijen VVD en
PvdA, timide als ze reeds zijn, hebben verloren. Op hun bangigheid
zal ik terugkomen. Met name de PvdA heeft een afstraffing gehad. We
moeten hier blij mee zijn. Niet omdat we blij zijn met rechts aan de
macht, maar om een andere reden. De sociaaldemocratie is niet langer
de grootste in de grote steden. De PvdA is in het proces van het
verliezen van hun status als machtspartij. Dit heeft consequenties
voor hun algemene aantrekkingskracht, die zal verminderen. Het maakt
hun ook minder relevant voor vakbonden, waarop de greep van de PvdA
een groot en bijzonder vervelend is. Migrantenclubs en subsidieclubs
zijn vaak verbonden met deze partij. De PvdA is een conservatieve
kracht in Nederland en de achteruitgang van deze partij maakt de
ruimte voor verzet groter.
Maar
waar ging de winst dan heen? Met name naar rechtse partijen zoals
D66, het CDA en lokale partijen die veelal concurreren met de VVD.
Het is ook niet zo dat 'de regering' verloren heeft want eigenlijk
bestaat de regering uit de PvdA, VVD en de 'constructieve oppositie',
die ook regelmatig met PvdA en VVD onderhandelt. SGP, CU, GL en D66
staan dan weer dichter, dan weer wat verder van het kabinet. Van deze
vier heeft de meest linkse verloren en de rechtse rest gewonnen. Van
de officiele regeringspartijen heeft de linker veel meer verloren dan
de rechter. Eén antwoord op deze kwestie is simpel. De rechtse
stemmers krijgen waar voor hun geld, de linkse stemmers niet.
Waarom
D66 gewonnen heeft is niet in één zin te beantwoorden. Voor een
deel is het een beloning voor de campagne die D66 jarenlang bewust
voert tegen bepaalde vormen van discriminatie, met name Wilders, om
zichzelf hierop te profileren. Er was in de aanloop naar de
verkiezingen een grote verwarring te merken onder de islamitische
stemmers, nu de PvdA echt had afgedaan. Eigen partijtjes kwamen op,
die soms wat succesvol waren zoals NIDA in Rotterdam, maar over het
algemeen faalden. Kiezers verdwaalden op zoek naar iemand die het op
zou nemen voor de moslims, en vonden Alexander Pechtold. Dit is een
stap naar rechts, maar vermoedelijk kiezen zij niet D66 omdat ze het
neoliberalisme zo kunnen waarderen. In Amsterdam weet D66 al langer
ook radicale zwarten aan zich te binden zoals bijvoorbeeld Roy Ristie
die prominent op de posters stond in Oost. Ook andere PvdA'ers en
ook VVD'ers zijn overgestapt naar D66. Net als het CDA biedt D66 een
meer geloofwaardig alternatief dat zegt: 'bezuinigingen ja, maar wel
redelijk, niet links en verantwoordelijkheid nemen'. Mensen zijn ook
gewoon de leugens van Samsom en de persoonlijkheid van Rutte zat en
stappen over zonder zelf significant naar links of rechts te
schuiven.
Dan
stond natuurlijk Roemer te glunderen. Het is mooi dat de SP het
lokaal beter heeft gedaan dan in 2010, maar het triomfantalisme mag
wel wat minder. Sowieso heeft de SP inmiddels ook de nare trek over
genomen van andere partijen die haast alle verkiezingsuitslagen wel
in hun voordeel kunnen uitleggen. Zo bestendigt de leiding zichzelf
en hun politieke lijn. Maar de SP had natuurlijk veel meer moeten
winnen dan dat het heeft gewonnen. Het verlies van PvdA en Groenlinks
weegt niet op tegen de winst van de SP. Er is absoluut geen sprake
van een verschuiving naar links.
Het
lijkt wel alsof de SP kostte wat het kost verkiezingen niet wilt
winnen. Al tien jaar zijn SP campagnes zo apolitiek mogelijk. Posters
hebben de tekst 'SP' of 'NU SP'. Je kan zo'n partij moeilijk serieus
nemen. Dit jaar maakten zij zichzelf ook belachelijk door aan de gang
te gaan met kleurplaten tegen kinderarmoede als onderdeel van de
verkiezingscampagne. De voorbeelden zijn legio en beschamend. Als er
dan ook geen strijd plaatsvind waarin de mensen wel de SP onder hun
zien en de andere partijen aan de verkeerde kant van de lijn, hoe
moet dan de werkende klasse leren dat ze SP moeten stemmen? En als er
dan strijd plaatsvind dan is de SP vaak maar halfslachtig aanwezig.
Toen VU werd bezet kwam ROOD niet meteen opdagen, want zij waren
bezig met een narcistische verkiezings-PR-stunt. Typisch.
Daarnaast
is de SP zodanig verrechtst dat er daadwerkelijk een electoraal gat
links van de SP dreigt te vallen. Het moest ook bij mij van heel diep
komen om SP te stemmen. Ik ben pas een paar dagen voor de
verkiezingen overtuigt door Germen, die zei dat als ik niet SP zou
stemmen dat ik de PvdA zou helpen. Dat wilde ik niet op mijn geweten
hebben. In de aanloop naar de verkiezingen gaf de SP vol overtuiging
aan de 'dirty work' van Rutte II te willen doen in Amsterdam en alle
bezuinigingen braaf te willen uitvoeren onder het mom van 'het is
beter als een socialist het doet', dixit Peter Kwint. Het zou
dramatisch zijn als de SP mee gaat regeren in Amsterdam, juist nu er
zulke harde bezuinigingen aankomen. Het zal links als geheel kwaad
doen als de SP zulk openlijk klasseverraad pleegt.
Wilders
wist de aandacht op zichzelf te vestigen met zijn uitspraken na de
verkiezingen om zo te verhullen dat hij zelf weinig gewonnen had. Ik
zal het hier niet te uitgebreid over hebben, gezien het volgende
blok. Maar laat ik duidelijk zijn: als de PVV zichzelf niet op zo'n
cruciaal moment een onmogelijke partner voor colleges had gemaakt,
dan had extreem rechts zich wel degelijk institutioneel kunnen
versterken. In Den Haag en Almere had Wilders heel goed kunnen gaan
meeregeren. In Rotterdam kunnen we vooruitblikken reeds op het drama
dat een coalitie van D66, Leefbaar en VVD zou opleveren. We mogen van
geluk spreken als slechts in Rotterdam extreem rechts geïnstitutionaliseerd wordt.
Het
kwam PvdA en VVD helemaal niet slecht uit dat na hun nederlaag het
even ging over Wilders. Hier hebben ze dankbaar gebruik van gemaakt.
Maar vrij snel na Wilders verschoof de aandacht alweer na Deurne. Het
ging dus binnen een paar dagen over criminele marrokanen. Het geeft
de racisten opnieuw vertrouwen, getuige van hoe vaak bijvoorbeeld
kameraden 'minder minder' naar hun hoofd geslingerd kregen door
automobilisten op de laatste VU colpo. Racisme en extreem rechts
worden heel normaal. En inmiddels ligt het volgende neoliberale
pakket weer op tafel: de pensioenen gaan op de schop en de volledige
risico's van pensioenen wilt men schuiven in de schoenen van de
pensioengerechtigden. Zo zie je hoe de media racisme gebruiken om
Geert Wilders en de regering te beschermen ondanks hun zogenaamd
kritische houding en onafhankelijke positie.
