Vluchtkerkbewoner Ahmed spreekt gevangenen toe bij Kamp Zeist, 5 januari. Foto: Antiorde |
Wij, vluchtelingen en activisten, demonstreren nu al vele maanden
in de huidige ronde van strijd voor een oplossing voor de vluchtelingen en tegen het immigratiebeleid. In het
begin konden we met kleinere acties goed in de kijker komen. Nu is het tijd om
de strijd op een hoger plan te trekken: we moeten werkelijk gaan toewerken naar
een oplossing. De sympathie die er onder lagen van de Nederlandse bevolking is
voor de vluchtelingen moeten we mobiliseren. De manier waarop werpt discussies
op binnen activistisch links. Hier valt te lezen hoe de demonstratie van 23
maart juist wat leus betreft radicaler wordt dan wat we eerst deden, terwijl
het volledig binnen de ‘traditie’ van vluchtelingenprotesten in Amsterdam past.
Tot nu toe ben ik zeer te spreken
over de samenwerking die activisten aan de dag hebben gelegd. Heerlijk. Dit
ging niet zonder slag of stoot: er was oud zeer en ik heb ook momenten gehad
dat mensen uit zekere bewegingen mij op een simpele wijze probeerden te diskwalificeren:
‘maar jij bent van de Internationale Socialisten’. Dat soort momenten vond ik
vervelend, maargoed, zand erover. Gaandeweg ging het allemaal veel beter en
konden we goed samenwerken en ontstond een hele positieve sfeer van wat ik kameraadschap
noem. Echt, enorm fijn. Vooral met zo’n toch kleine kring van radicaal links in
Nederland moeten we wel een beetje de rijen sluiten om überhaupt een deuk in
een pakje boter te kunnen slaan. De noodzaak tot eenheid werd gesteld door de vluchtelingenacties,
daarbij hamerden de vluchtelingen zelf op eenheid. Onze oude discussies op
links? Waar heb je het over! Gewoon actie! Of zoals Berete het altijd zegt: ‘No
discouraging. No division. Otherwise we are lost’.
Zoals echter terecht in het
Parool een tijd geleden stond is de activistische steun voor de vluchtelingen
tot nu toe vooral gekomen uit de links-radicale hoek. Dan heb ik het dus niet
over de politiek gezien zeer beperkte faciliterende steun van bijvoorbeeld de
Protestantse Diaconie in Amsterdam; ik heb het over de mensen die willen bouwen
aan publieke acties om daadwerkelijke verandering te bewerkstelligen. Het
Parool maakte er een zielige persiflage van. De afbeelding bij hun artikel
destijds was een gemaskerde anarchist die als een poppenmeester de tentenkampen
bespeeld. Wat een disrespect voor de vluchtelingen: alsof ze niet zelf kunnen
nadenken en schaapachtig achter radicalo’s aanlopen. Ook de VVD gebruikte de
betrokkenheid van anarchisten als argument tegen de vluchtelingen tijdens een
kameroverleg hierover (zoek op ‘anarchisten’ in dit bestand).
De werkelijke reden dat inderdaad
anarchisten en revolutionair socialisten prominent aanwezig zijn is dit: de
impliciete of expliciete steun van veel organisaties en partijen aan het
deportatiebeleid. Tegenwoordig moet je politiek aardig radicaal zijn als je een
wat mij betreft niet meer dan fatsoenlijk standpunt inneemt als ‘vluchtelingen
welkom’ of ‘stop deportaties’. Wij radicalen en revolutionairen zijn gewoon de
enigen die echt principieel de vluchtelingen steunen, door dik en dun. Daarom
zijn wij zo nadrukkelijk aanwezig: het is de schandalige afwezigheid van anderen.
In het begin konden we met
relatief kleine acties goed in de kijker komen, en verhoogde dit de politieke
druk. Dit waren allemaal toffe acties. We moeten echter vaststellen dat de
effectiviteit van deze vele relatief kleine demonstraties, tussen de 100 en 300
mensen, aan het afnemen is. De demonstratie in Utrecht op 5 januari was
bijvoorbeeld amper merkbaar op het landelijke niveau. Hèt pluspunt van die dag
was het demonstreren op een steenworp van Kamp Zeist en onze interactie met die
mensen daar. Dat was voor de gevangenen een grote steun en dat was een erg heftig
moment. De raison d’être van de
protesten is echter politieke druk en bekendheid van het probleem van de
vluchtelingen. Als we hier minder in slagen, en we ook duidelijk wat aan
momentum inboeken, dan moeten we denken over nieuwe vormen van actie.
In Amsterdam deden we dit vanaf
begin december, dus vlak na de ontruiming, vanaf het moment dat we in de
vluchtkerk zaten. We planden vooruit naar de Dag tegen Racisme, eind maart. Dan
konden we een groter protest neerzetten met meer organisaties. Ondertussen
gingen we door met vooral heel veel actievoeren. Antiorde geeft het meest complete overzicht hiervan. Maargoed, nu botsten we natuurlijk
tegen een politieke uitdaging aan. Want hoe ga je verbreden, in een land waarin
de meeste partijen je radicale standpunt nauwelijks onderschrijven? En hoe dan?
Het is op dit punt dat er nu een belangrijke discussie is ontstaan, die vooral
over de (bizar drukke) emaillijsten loopt. Hierover is enige verwarring. Laat ik dus even een stapje terug doen, naar de
eerste protesten in Amsterdam, zoals die van 10 november.
Wat de vluchtelingen betreft was
het altijd al de bedoeling om politieke partijen te betrekken. Het is de
politiek die met wetten het probleem heeft gecreëerd en in stand houdt. Wetten
worden gemaakt in de Tweede Kamer en de regering. Dus als we een oplossing
willen moeten we de politiek betrekken. Partijen zouden ons moeten steunen en
niet het immigratiebeleid. Dus bij de eerste demonstratie hebben we al pogingen
gedaan om partijen zich uit te laten spreken voor de vluchtelingen. Dit
resulteerde in de aanwezigheid van Chris Schaeffer van SP Nieuw-West tussen de
sprekers voor de Stopera, die zijn steun uitsprak voor de vluchtelingen.
‘Sharon’ is (al dan niet terecht) populair onder de vluchtelingenleiders in
Amsterdam: vaak vragen ze of we Sharon Gesthuizen er niet bij kunnen hebben. Het is dus, wat de Amsterdamse
vluchtelingen betreft, nooit een ‘puur’ buitenparlementair protest geweest.
Dat buitenparlementaire activisten (zoals ik) duidelijk betrokken waren bij die
protesten, betekende geenszins dat we ons tot het buitenparlementaire
beperkten.
Voor de demonstratie van 23
maart, waar een groot en breed protest van willen maken (en echt iedereen voor
nodig hebben!) kiezen we nu de leus: Geen
vluchteling op straat of in de cel. Hiermee herverpakken we de eis van een
oplossing van de vluchtelingen op een manier die verbreding beter mogelijk kan maken. Bredere
groepen zullen zich kunnen herkennen in deze leus en ook meer gematigde
organisaties zullen deze kunnen onderschrijven. Er is gezegd dat dit een
afzwakking van de eerdere leuzen betekent. Dit klopt niet, in ieder geval niet
wat de protesten vanuit het kamp Osdorp betreft. De eerste demonstratie in
Amsterdam had in de leus gerechtigheid;
de tweede mensenrechten. Nu kan de
staat wel zeggen dat ze ‘streng maar rechtvaardig zijn’, maar ze kan moeilijker
zeggen dat ze voldoet aan onze nieuwe leus. Dus het is juist de leus die we nu
kiezen die radicaler is dan eersten. De
leus zwakt dus niet af, maar wordt juist radicaler.
Als het gaat om nieuwigheid van
de leus: het ‘op straat leven’ is altijd een centraal facet geweest van de
protesten. Dat kan dus geen verassing zijn. En het spandoek ‘stop opsluiting
van vluchtelingen’, wat ook in onze leus voor 23 maart tot uitdrukking komt, is
vaak prominent aanwezig geweest, zoals bij het protest bij de rechtzaak van
Habib Jaba op 12 december. Dan zou men nog kunnen zeggen: ja, maar we riepen
toch No borders, no nations, stop
deportations! tijdens de demonstratie? Was dat niet de leus? Dat riepen we
inderdaad en er is niets in de nieuw gekozen leus die ons er van weerhoud op
dit te roepen, of radicaal stelling te nemen tijdens de protesten in wat we
schreeuwen tijdens het lopen en in wat we vertellen tijdens toespraken. Maar ‘No
Borders’ is nooit de gezamenlijk afgesproken leus van een protest in Amsterdam
geweest. Dat weet ik omdat ik in de organisatie van alle demonstraties in
Amsterdam zat.
Ook pragmatisch herverpakken van
‘oplossing’ is niet nieuw. Mamadou en Mouthena kwamen hier als eerste mee in
oktober. Les cinq points heette het (in
onze veeltaligheid) en ze stonden er met de andere leiders op dat dit de eisen
werden van de eerste demonstraties. Dit waren de eisen: 1) Open onze dossiers - geloof onze oprechte verhalen 2) Geef
ons toegang tot zorg 3) En onderwijs 4) Arresteer ons niet meer willekeurig 5)
Geef ons een verblijfsvergunning.
De truuk van de herverpakking was niet het laatste punt; dat stond er bij om
ons expliciete doel duidelijk te maken. De eerste vier punten werden gezien als
dingen die we binnen konden halen. Het binnenhalen van deze punten,
vertelde Mouthena, significa un permiso. Als je de eerste vier
binnenhad, had je een verblijfsvergunning, meenden ze. Dus pragmatisch herverpakken van de boodschap heeft er vanaf dag één
bij gehoord.
Met andere woorden: de huidige lijn van verbreding is geen nieuwe lijn,
maar een uitwerking van wat altijd al onze bedoeling is geweest.
Maargoed, hier kan men het uiteraard
nog mee oneens zijn, en een andere lijn voorstaan. Natuurlijk: we moeten
kritisch blijven, en in een kameraadschappelijke discussie met elkaar de beste
strategie proberen te vinden. De voornaamste reden waarom nu enkele activisten
zeer kritisch zijn over ons besluit tot deze
verbreding (die we in de werkgroepvergadering van de demo aannamen met
unanimiteit min één) ligt ‘m echter niet in alles wat hierboven is gezegd.
Nee, het is de terechte afkeer
van politieke partijen, juist op het punt van immigratiebeleid. Geheel terecht wordt gewezen op de rol van bijvoorbeeld
de PvdA, die de basis legde voor de huidige deportatiemachine, en die onder het
laatste kabinet Balkenende ook fanatiek bestuurde. Of op de beschamende,
opportunistische, en soms gewoon racistische rol van de SP op dit punt. Hun
steun voor de Bajesboten Zaandam wordt genoemd. Ook Groenlinks is vaak genoeg
gewoon fout geweest. Inderdaad, inderdaad. En er valt nog wel het een en ander
aan toe te voegen: zo was bijvoorbeeld de SP samen met de VVD in het gemeentelijk college van Haarlem
verantwoordelijk voor vluchtelingengevangenis bij Schiphol waar die rampzalige
brand plaatsvond. Mijn maag draait er nu nog van om, ik raak ontroerd, als ik
denk aan die ramp, waar de SP gewoon een zekere medeverantwoordelijkheid voor
draagt. Dus ik kan er veel begrip voor opbrengen, als mensen er zeer weinig
voor voelen om met deze partijen te willen samenwerken.
Realisme en bescheidenheid. Dat
zijn belangrijke woorden. Bij een gemiddeld protest laat ik mee
meeslepen door tamelijk radicale leuzen. Sta ik bijvoorbeeld voor
Intertrust door een megafoon te blêren tegen het grootkapitaal, dan maakt het
me weinig uit dat ik waarschijnlijk in dit geval weinig verander. Het gaat hier
dan om het altijd ongrijpbare ‘bewustwording’ en om ‘symbolisch verzet’. Want
dat is bijna alles wat doen, laten we eerlijk zijn! Maar ik vond dat ik me dit
niet kon permitteren bij de vluchtelingen: als ik iets deed moest dat sowieso
voor de volle mep gericht zijn op het verkrijgen van een oplossing. Er staat te
veel op het spel, namelijk letterlijk mensenlevens. Dus geen louter symbolisch
protest waarbij je vantevoren accepteert dat je waarschijnlijk toch niet
binnenhaalt wat je wilt. Echt gericht zijn op een oplossing.
Daarom moeten we realistisch en
bescheiden zijn: we zijn niet in staat om puur op basis van de kracht van de
vluchtelingen en de revolutionairen het immigratiebeleid te veranderen. Wat
gebeurt er dan? De protesten gaan wel even door, maar verdwijnen naar de marge.
De VVD neemt weer het initiatief over, en weg zijn we. Onze protesten worden al
minder ‘sexy’ de afgelopen tijd (we demonstreerden in Ede, en waren
voorpaginanieuws in Ede. Demo was wel erg tof en goed voor Ede). De VVD heeft al een duidelijk offensieve tactiek gekozen,
door bijvoorbeeld delen van Somalië als ‘veilig’ te bestempelen. Dus er moet
gehandeld worden!
Hiervoor hebben we bredere
krachten nodig. Dat kan: er is onder lagen van de Nederlandse bevolking
sympathie voor de vluchtelingen. Die moeten we zichtbaar maken. Dat is precies
waar 23 maart op gericht is. Maar hiervoor moeten we verbreden: we moeten wat
dan een ‘brede maatschappelijke coalitie’ heet maken. En dit kan zonder op principes in te leveren. De
leus die we kiezen is breed toegankelijk, en zoals ik heb laten zien ligt ‘ie
volledig in lijn met wat we eerder deden. Deze brede coalitie zou moeten
bestaan uit zowel de vluchtelingengroepen; radicalen; christelijke groepen;
delen van de vakbond; etnische organisaties; politieke partijen. Die laatste
hebben gewoon nodig om de zeer simpele reden dat het probleem door partijen
veroorzaakt wordt, maar ook alleen door hun kan worden opgelost. Als wij deze
verbreding voor elkaar krijgen, waar nu werkelijk al goede stappen voor gezet
worden, dan zijn we goed bezig om de politieke
druk op te voeren en te werken aan een oplossing.
Kijk, idealiter gaan gewoon een
paar miljoen werkers ff staken, want ‘macht’ hebben de vluchtelingen gewoon
totaal niet. Werkers kunnen namelijk de wereld veranderen, and all that jazz. Of we maken een revolutie, ook een goed idee. Maar
dat gaat gewoon nu ff niet gebeuren. Dit is waar de keuze nu op neer komt:
Duidelijk en principieel maar breed protest met de mogelijkheid van naar een oplossing toe te werken, of langzaam
gemarginaliseerd worden terwijl we doorgaan met kleine demonstraties.
Daarom hoop ik dat iedereen
enthousiast mee zal bouwen aan 23 maart en onze samenwerking zo voortreffelijk
blijft als ‘ie tot nu toe is. Dit is een unieke kans, we moeten hem met beide
handen aangrijpen!
Toevoeging 28 januari:
Iemand merkte terecht op dat ik in dit stuk wel erg veel de indruk wek dat het succes van de acties af gaat hangen van de betrokkenheid van politieke partijen. Dat is niet zo. In de eerste plaats wilde ik benadrukken dat politieke partijen noodzakelijk zijn voor het vertalen van het protest naar wetgeving, en dat we ze daarom nodig hebben. Maar het succes van de acties hangt af van de kracht van het protest, en dus de grootte en breedte. In mijn optiek zou politieke partijen betrekken die breedte op een belangrijke manier vergroten.
Toevoeging 28 januari:
Iemand merkte terecht op dat ik in dit stuk wel erg veel de indruk wek dat het succes van de acties af gaat hangen van de betrokkenheid van politieke partijen. Dat is niet zo. In de eerste plaats wilde ik benadrukken dat politieke partijen noodzakelijk zijn voor het vertalen van het protest naar wetgeving, en dat we ze daarom nodig hebben. Maar het succes van de acties hangt af van de kracht van het protest, en dus de grootte en breedte. In mijn optiek zou politieke partijen betrekken die breedte op een belangrijke manier vergroten.