Eerder schreef De Rode Lynx over waarom de staatsschuld geen goed
argument kan zijn om nu drastisch te gaan bezuinigen. Er is echter nog een
andere manier om er naar te kijken, vanuit welk perspectief de staatsschuld
weinig anders is dan een bijzonder geraffineerde diefstal.
Eerst een analogie. In Amerika
zijn de lonen van arbeiders vanaf pakweg begin jaren '70 niet gestegen in reële termen, en de laatste jaren zelfs
gedaald. In reële termen betekent hier zoveel als hoeveel het werkelijk waard is, dus na
prijscorrecties door bijvoorbeeld inflatie, oftewel, hoeveel je terugkrijgt
voor een uur werk. Dus arbeiders hadden evenveel
of minder geld te besteden. Het was
echter wel de bedoeling dat de arbeiders meer
gingen consumeren en dat deden ze ook. Maar in plaats van dat de toegenomen
consumptie werd betaald dankzij een toegenomen inkomen, werd het betaald met
toenemende schulden. Arbeiders leenden, en massaal ook.
Van wie leenden zij dan? Banken,
natuurlijk, en creditcardmaatschappijen en andere kredietverstrekkers. Wie waren
naast de banken nieuwe spelers achter dat krediet? Het is een geen toeval dat enorme
bedrijven als General Motors, die hun arbeiders dus minder gingen betalen,
financiële takken gingen opzetten. GM deed dit bijvoorbeeld in 1992, maar
General Electric heeft ook zijn financiële arm, enzoverder. Zij gingen nu ook
lenen aan de arbeiders. In feite kan je zeggen dat, in plaats van dat de
kapitalisten hun arbeiders een goed en jaarlijks groeiend loon toe kenden, gaven
ze een lager loon en mochten de arbeiders de rest van hun baas bijlenen. Dit
basale feit, gecombineerd met een speculatieve huizen en vastgoedbubbel, legde de
basis voor de kredietcrisis.
 | ||
| Absolute Nederlandse Staatsschuld van 1945 tot 2001 |
Wat
heeft deze kwajongensstreek, die toch wel een bijzonder geraffineerde diefstal
valt te noemen, te maken met de staatsschuld? Alles. Sinds midden ’70 neemt de
belastingdruk op de kapitalisten en bedrijven af in Nederland. De bourgeoisie
en de bedrijven wilden namelijk telkens minder betalen aan de staat, net als de
Amerikaanse bedrijven minder wilden betalen aan hun arbeiders. Net als dat de
Amerikaanse bourgeoisie vervolgens op een enorme schaal geld begon te lenen aan
de Amerikaanse arbeiders, ging de Nederlandse bourgeoisie (samen met de
pensioenfondsen) enorme hoeveelheden geld uitlenen aan de staat. Dit valt hierboven te zien in een grafiek van Wikipedia.
Dus in plaats van dat de
bourgeoisie het gaf (via belastingen) leende ze het via de staatsschuld. Hun
voordeel: de staat krijgt alsnog het geld en kan het uitgeven, onder andere aan
bedrijven, en dat stimuleert de economie. Maar omdat het een lening is, krijgt
de bourgeoisie het later weer terug, met rente! Een briljante truuk. Wel de
lusten, maar niet de lasten. Iets vergelijkbaars gebeurde in vele Europese
landen.
In 2011 betaalde de Nederlandse
staat 11,3 miljard euro aan rente op de staatsschuld. Wie krijgt dit geld? Dat
gaat voor een belangrijk deel direct naar de bourgeoisie. Dus voor wie is dit
nu echt slecht nieuws dat die staatsschuld inmiddels de 400 miljard euro is
gepasseerd?
Maar nu komt de echte grap. Toen
de crisis uitbrak huilde de bourgeoisie ‘Overheid, help ons, help ons!’
Jarenlang moest alles geprivatiseerd worden, moest alles via de markt lopen, je
kent het. Als een klein kind huilde de internationale bourgeoisie om miljarden,
nee, zelfs biljoenen (voor de duidelijkheid: 12 nullen). De staat sprong bij en
strooide miljarden uit over de bankensector, de wegenbouw, de metaalindustrie
enzoverder. Waar kwam dat geld hiervoor vandaan?
Een deel werd direct gestolen van
de arbeiders, zoals bij de bekostiging van de deeltijd-ww. Dat was een
prachtplan. Bij een afnemende hoeveelheid werk werd dit werk verdeeld onder de
arbeiders op een werkplaats, zodat de baas zijn vaklui niet hoefde te ontslaan,
want hij kon ze later nog goed gebruiken ‘na de crisis’ (dat laat nog op zich
wachten…) Het gat dat ontstond in de inkomens van de arbeiders werd aangevuld
met geld uit de ww-potten. Deze potten hadden de arbeiders zelf gevuld. Oftewel,
sigaar uit eigen doos voor ons, en de baas trekt een lange neus.
Het gros van het geld leende de
staat echter, op de markt. En wie is die markt? Dat is de bourgeoisie…..Dus de
staat leende van de bourgeoisie om het uit te geven aan de bourgeoisie, en ze het
geld later weer met rente terug te betalen. En een paar jaar later klaagt
diezelfde bourgeoisie dat de staatsschuld te hoog is, en dat daarom de
arbeiders langer moeten werken voor minder en dat de sociale voorzieningen nog
verder afgebouwd moeten worden.
Vandaar: een geraffineerde
diefstal.
 |
| Relatieve Nederlandse staatsschuld 1925-2011 |
Er valt natuurlijk veel meer te
zeggen over de staatsschuld, dit is niet het hele verhaal. Hier is één aspect
er van uit gelicht om dat te verduidelijken. Eén reden waarom dit artikel
eenzijdig is, is omdat het slechts de inkomstenkant van de staat bekijkt.
Opmerkelijk is natuurlijk ook dat in een vorig artikel werd gezegd dat de
staatsschuld niet opgelopen is, terwijl hier wordt beweerd dat de schuld wel is
opgelopen. Beide beweringen zijn waar. In euro’s gemeten is de staatsschuld
bijna ieder jaar toegenomen omdat de staat meer uitgaf dan hij binnenkreeg. Dat
is de absolute staatsschuld. Maar
meestal wordt die gemeten relatief ten
opzicht van het BNP, en aangezien de economie over het algemeen groeit, kan dus
zelf bij een begrotingstekort de staatsschuld ten opzichte van het BNP afnemen,
mits het BNP sneller groeit dan de staatsschuld. Zie het plaatje hierboven.
Overigens: het kan natuurlijk
goed dat de Rode Lynx er volledig naast zit. Als je het er niet mee eens bent,
of wat aan te vullen hebt, laat dat dan horen!
