Onder het mom van
lokale democratie en participatie voltrekken zich onder andere in
Amsterdam-Oost een flink aantal veranderingen. Stadsdeelraden zijn
afgeschaft en vervangen door bestuurscommissies die vooral een
doorgeefluik zouden moeten zijn van wat de bewoners vinden.
Tegelijkertijd zijn deze democratische instituten zodanig opgezet dat
ze zelf haast niets meer te zeggen hebben, maar vooral uitvoerders
zijn van gemeentelijk beleid. Ondertussen lijkt de SP aldaar met de
VVD in bed te gaan. Wat is er aan de hand in Oost? Dit artikel is enkele weken geleden geschreven en verdwaald geraakt tussen andere bestanden. De inhoud is nog steeds op datum.
Als
we bij het begin beginnen dan moeten we eerst kijken naar de
bestuurscommissie die is ontstaan in Oost en hun bestuursakkoord. Er is geen oppositie en coalitie meer. Over dat laatste jubelde de kersverse bestuursvoorzitter Ivar
Manuel in de meest recente uitgave van het lokale blaadje Dwars. Van
de VVD tot de SP, iedereen zit in de commissie en heeft bijgedragen
aan het bestuursakkoord. In de discussie rondom collegevorming in de
centrale stad is er door een aantal partijen nog negatief gereageerd
op voorstellen die zouden leiden tot al te brede coalitie met een
grote meerderheid in de raad. Het gevaar zou dan zijn dat er te
weinig oppositie zou zijn in de raad, terwijl oppositie een
belangrijke rol speelt in het 'scherp' houden van de coalitie. Deze
vlieger gaat kennelijk niet op in Oost. In andere stadsdelen zijn er
wel als vanouds coalities en opposities ontstaan.
De
bestuurscommissie zelf is positief over deze nieuwe ontwikkeling, die
wordt gebracht als onderdeel van een soort van doorbraak die
geforceerd wordt in de politiek. Wat even vergeten wordt is dat
prominente Amsterdamse politici als Andrée van Es (Groenlinks) sterk
hebben gepleit tegen het afschaffen van de stadsdelen. Vaak is het
gegaan in de media over hoe 'lokale democratie' ten onder zou gaan
als de stadsdelen afgeschaft zouden worden. Hoe het ook zij, nu de
afschaffing van de stadsdelen nu eenmaal een feit is, is de
democratie er kennelijk alleen maar sterker van geworden.
Ergens doet de
deelname van links tot rechts op een cynische manier recht aan
'Oost'. Want wat is Oost? Is Oost dan een eenheid, een 'volk' of
coherente groepering met bepaalde specifieke belangen? Oost loopt van
IJburg tot de Oosterparkbuurt, van Java-eiland tot aan
Watergraafsmeer en verder, deels tot over de Amstel. Oost is een
samenraapsel van zeer verschillende buurten en tot voor kort bestond
Oost zelfs uit verschillende stadsdelen. In Oost zijn rijke buurten,
oude buurten, nieuwe buurten, arme buurten, witte buurten,
veelkleurige buurten, veryupte buurten, noem maar op. Oost is niet
zomaar veelzijdig: het is allesbehalve een coherente eenheid. De
bestuurscommissie weerspiegelt dit.
Het
bestuursakkoord is ook geen coherente tekst. Het is voor een deel
bestuurlijk mooi weer spelen, voor een deel oud nieuws, voor een
ander deel doet de bestuurscommissie uitspraken over beleidsterreinen
waar zij tamelijk weinig over te zeggen heeft of grip op heeft. Ik ga
een aantal stellingen af.
'Dit bestuur wil
de achterstand verkleinen die veel jongeren in Oost op de
arbeidsmarkt hebben'.
Dit is een loze
belofte: dit is al sinds mensheugenis zogenaamd het beleid van de
Amsterdamse politiek. De achterstand van grote groepen jongeren
blijft. Concreet worden de plannen van de bestuurscommissie ook niet.
'Het stadsdeel zal
zich inzetten voor een woningvoorraad die past bij wat de bewoners
van Oost nodig hebben'.
Dit is à priori
larie omdat 'Oost' geen eenduidige behoefte aan woningen heeft: het
is immers geen eenheid. Bovendien verandert juist door woonbeleid de
demografische samenstelling van Oost snel: werkers er uit, yuppen er
in. Maar ook gaat dit voorbij aan het feit dat het stadsdeel bitter
weinig te zeggen heeft over woonbeleid. Ook over het woonbeleid spuit
de bestuurscommissie dus loze frasen.
In
Oost gebeurt zeer veel qua woonbeleid. IJburg is opgespoten om er een
yuppenparadijs op te bouwen. Ondertussen word veel te weinig
geïnvesteerd in onderhoud van sociale huurwoningen in Oost. Het
huidige bestuur gaat hier niet mee breken. Dit is een politiek die,
hoe je het ook went of keert, mensen die al lang in de werkersbuurten
van Oost wonen achterstelt en yuppen van buiten het stadsdeel naar
Oost wilt trekken. Hoe je het went of keert, over
Oost wordt
woonpolitiek
gemaakt
die alles behalve 'voor de bewoners van Oost' is: het is gericht op
mensen die nog niet in Oost wonen.
'Daarnaast willen
we streven naar minder lange wachtlijsten voor een sociale
huurwoning, meer koop en huur in het middensegment, geschikte
woningen voor stadsgezinnen en goede woningen voor ouderen'.
Wie weet hoe de
woningmarkt in Amsterdam werkt kan niet anders dan zich hard op
afvragen hoe de bestuurscommissie dit voor elkaar denkt te krijgen.
Dit stel bestuurders die net aan zeggenschap hebben over bloemperkjes
willen zich inzetten voor minder lange wachtlijsten? Zelfs al zouden
ze het menen, dan zou het ze niet lukken. Dit is dus ook al loze
praat.
Het staat verder
haaks op al het eerder gevoerde beleid in Oost. En let wel, ondanks
al hype rondom de zogenaamde verandering in de stadsdeelkantoren,
àlle partijen in Oost zitten in de bestuurscommissie en hebben
bijgedragen aan het bestuursakkoord, dus ook de partijen die de
afgelopen jaren het beleid hebben gemaakt. Gooien zij hun eigen
beleid van de afgelopen jaren in de prullenmand? Neen.
Daarnaast is het
belachelijk om te denken dat dit allemaal even geregeld gaat worden
zonder een ambitieus stedelijk uitbreidingsplan. De woonvoorraad in
Oost is beperkt en je kan eenvoudig weg niet èn meer koopwoningen èn
meer sociale huur èn èn èn realiseren. Om het allemaal nog erger
te maken zijn veel van de partijen die in Oost in het bestuur zitten
landelijk verantwoordelijk voor maatregelen die de woonmarkt op slot
hebben gegooid en huurders op absurde kosten jagen.
'Het stadsdeel
moet het de ondernemers verder zo gemakkelijk mogelijk maken. Waar
dat kan, willen we zorgen voor minder regels en bureaucratie'.
Dit soort
opmerkingen zouden reden moeten zijn voor een SP om niet deel te
nemen aan een coalitie. Wat wordt hier concreet mee bedoeld? 'Minder
regels en bureaucratie' is hol liberaal populisme. Over welke regels
hebben we het? Regels die werkers beschermen tegen bedrijven? Regels
die het milieu beschermen tegen bedrijven? Regels die grote festivals
uit parken houden? Regels hebben inhoud maar zijn de term 'regels'
zelf is leeg. Tenzij je deze opmerking zo plat mogelijk
interpreteert: 'alle ruimte voor ondernemers, geen bemoeienis met de
vrije markt'.
Ik ga
niet een exegese maken van het bestuursakkoord. Bekijk deze goedesamenvatting in enkele zinsneden op oost online en oordeel zelf. Zoals over de opmerking 'In Oost kan iedereen
zichzelf zijn'. Alsof racisme en politierepressie slechts bestaat
buiten Oost.
Alhoewel? Vooruit,
nog één punt. Het belangrijkste punt.
'Hét speerpunt
voor deze periode is om het bestuur dichter bij de bewoners te
brengen'.
Laten we even
beginnen bij de feiten. Op de leden die in de bestuurscommissie zijn
gekomen is bij elkaar opgeteld 35.540 keer gestemd. Amsterdam Oost
had in 2013 122.847 inwoners. Dat wilt zeggen dat, als we even
uitgaan van een gelijkblijvend inwonertal, in totaal 87.307 mensen
niet gestemd hebben. Amper één op de drie inwoners heeft op een lid
van de bestuurscommissie gestemd. Het zou de bestuurscommissie sieren
als ze genoeg realiteitszin aan de dag konden leggen om dit simpele
feit te constateren: er is een enorm gat tussen het bestuur en de
bevolking, juist op lokaal niveau. 'Hoe komt dat?' is de essentiële
vervolgvraag. Zonder antwoord hierop kan het idee om het bestuur
dichter bij de bewoners te brengen nooit meer zijn dan een vroom en
obligaat voornemen.
Eén punt waarop
het bestuur van Oost en 'de bewoners' mijlenver uit elkaar liggen is
het Oosterpark. Dit is aangewezen als een nieuw festivalterrein. Het
wilt nogal eens gebeuren dat de buurt om het park heen met veel
overlast zit tijdens de opbouw, het festival zelf en tijdens de
afbouw, maar dat ze vervolgens hun eigen park niet in kunnen. De
buurt baalt hier al tamelijk lang van. Om deze lucratieve festivals
meer ruimte te bieden wilt het stadsdeel de boel verbouwen en flink
wat bomen kappen. In ieder geval het vorige bestuur had zo geen
boodschap aan het protest van de bewoners die ook met acties hun
mening duidelijk lieten blijken.
Nu
lijkt het dus dat het nieuwe bestuur wèl luistert naar de omwonenden
van het Oosterpark. Er is een akkoord gesloten met de Vereniging
Vrienden van het Oosterpark. Grote besloten festivals worden geweerd uit het Oosterpark en
verspreid over heel Oost. 25 procent minder bomen zullen gekapt
worden. De Vereniging noemt dit een stap in de goede richting, maar
is nog niet helemaal tevreden. Hoe dan ook lijkt Ivar Manuel hier
zijn eerste democratische wapenfeit geboekt te hebben.
Alhoewel? Waarom
ging Manuel hier mee akkoord? Omdat de Vereniging dreigde met een
rechtszaak. Hier had het stadsdeel geen zin in. Het akkoord is
handjeklap tussen de vereniging en het stadsdeel. De vereniging liet
de rechtszaak vallen en Manuel zei toe dat er minder festivals zouden
komen en er minder gekapt zou worden. Het is dus niet zo dat Manuel
als rechtgeaarde democraat die het bestuur dichter bij de mensen wilt
brengen à priori wilde luisteren naar de mensen. Daar was dreiging
en actie voor nodig. Achteraf, let maar op, zal het wel zo gespind
worden.
Verder mogen we
nog wel even kritisch zijn op de vele bewonersinitiatieven die
zogenaamd democratisch uit te grond worden gestampt in Oost, zoals de
bekende Meevaart. In de troonrede werd de participatiemaatschappij al
aangekondigd, die de (lang geleden teloor gegane) verzorgingsstaat
vervangt. Deze participatiemaatschappij komt hier op neer: wat de
overheid vroeger voor je deed, moet je nu zelf doen. Daar kan je dan
wel een kleine tegemoetkoming voor krijgen, of voor gestraft worden,
zoals als je ouders in huis neemt. Maar de kernopzet is dat burgers
taken van de overheid overnemen en voor minder of voor nop gaan doen.
Het is in de kern een lompe bezuinigingsmaatregel die extra werk en
kosten betekent voor de werkende klasse.
Dit is in Oost al
lang aan de gang. De Meevaart, een buurtcentrum waar allerlei
initiatieven georganiseerd worden, is onderdeel van een poging de
(tamelijk dysfunctionerende) welzijnsorganisaties te vervangen door
initiatieven van burgers. In ruil hiervoor krijgen ze wat
tegemoetkoming, het kan immers niet helemaal voor nop, en een
beperkte zeggenschap. De uiteindelijke zeggenschap over wat gebeurd
ligt nog steeds bij het stadsdeel, dat de subsidiekraan dicht kan
draaien wanneer het hun blieft.
Het is niet vreemd
dat veel bewoners gretig op deze ontwikkeling ingaan, moe als ze zijn
van de eerdere welzijnsorganisaties. Het is ook alleen maar goed dat
ze dingen voor hun buurt willen organiseren. Maar laten er geen
illusies zijn over de intenties van het stadsdeel. De beperkte
zeggenschap is niets anders dan wisselgeld voor het moeten uitvoeren
van allerlei werk. Er zit geen werkelijke democratische intentie
achter.
Wie dit allemaal
zo beziet kan niet anders dan concluderen dan dat de kreet 'het
bestuur dichter bij de mensen brengen' ofwel een loze kreet is, ofwel
een rookgordijn voor rechts beleid.
Dichtbij.nl
schreef 'Het akkoord zou nog niet definitief zijn omdat de
bestuurscommissie van mening is dat de rol van bewoners en
ondernemers uit het stadsdeel belangrijk is de invulling van het
akkoord. Daarom is dichtbij.nl benieuwd wat er volgens jou nog in het
bestuursakkoord moet komen te staan'. Dit is vreemd als we de
burgerlijke logica volgen. Hiervoor zijn immers net toch verkiezingen
geweest? Je kiest op een bepaalde partij met het idee dat hun beleid
uitgevoerd gaat worden. Of werken die verkiezingen dan niet? Het
achteraf online ophalen van punten voor het bestuursakkoord lijkt ook
niet echt te werken. In de 46 dagen sinds de publicatie van dit
artikel hebben in totaal 0 mensen gereageerd. Wellicht omdat de
mensen heus niet zo dom zijn om te geloven dat het stadsdeel
daadwerkelijk is geïnteresseerd in wat ze vinden.
Elders
op Oost Online reageert iemand onder de naam Tiers Bakker op een
publicatie over het bestuursakkoord op 8 april: 'niemand heeft
zijn handtekening onder dit bestuursaccoord gezet. dit
bestuursaccoord is niet meer of minder dan een startschot:
uitgangspunt'. Tiers Bakker is de fractievoorzitter van de SP in de
bestuurscommissie in Oost. Op de SP Oost website is hierover niets te vinden, ook in het Parool is hierover niets
terug te vinden. Het is een wat zonderlinge post. Vreemd ook,
aangezien haast iedere publicatie het wel degelijk heeft over een
akkoord.
Het is maar te hopen dat deze 'Tiers
Bakker' daadwerkelijk Tiers Bakker is en de SP zijn handtekening niet
onder dit akkoord heeft gezet.
Toevoeging 18 juni: Ondertussen is de Valreep, een van de meest bruisende plekken in de buurt, ontruimd. De bestuurscommissie gaat gewoon door waar eerder de stadsdeelsraad mee bezig was. De SP heeft nog steeds niet officieel ontkend akkoord te zijn gegaan met dit bestuursakkoord.
