Playa del Carmen: zon, zee en maffia?

Er is mij gezegd dat men hier niet aan politiek doet of wat dan ook. Als je behoort tot het blanke feestgedruis is er inderdaad weinig politiek te bespeuren. Tot ik hier in Playa op de muur Que los ricos paguen la CRISIS.... zag, geloofde ik het tot op zekere hoogte. Toen ben ik wat beter gaan kijken en met meer lokale mensen gaan praten. Mede om nu eens wat verder te gaan dan de doorgaanse domme antwoorden die men geeft als je vraagt naar hun vakantie: 'Wat een mooi strand joh!' Een korte blik op de mensen en de politiek, maar let wel, ik ken het land nog niet veel.
 
Ten eerste bestaat Playa min of meer uit vier delen: een rijk deel; een toeristisch deel; een arm deel; en de maffia/staat. De buitenwijken, daar zitten de rijken, de banken, en de grote Amerikaanse supermarkt Walmart. 'Schoon' zijn (veel deodorant spuiten) is zoals in veel arme zweterige landen een teken van sociale distinctie. De huizen zijn net en wit, ook al kan men de cucaracha's ook daar niet altijd buiten houden. De rijken zijn meer Amerikaans in hun voorkomen, en van afkomst blanker dan de gemiddelde bewoner.

Het toeristische deel is een aaneenschakeling van tamelijk identieke disco's, typische toeristenwinkeltjes met veel 'authentieke' spullen, zoals hoeden die inderdaad authentiek zijn, maar dan voor een ander deel van Mexico. Ook zijn er zaken die 'authentieke ambachtelijke bevroren yoghurt' verkopen, wat een een gruwelijk tegenstrijdige bewering is. De authentieke yoga en sapwinkeltjes zijn er vooral voor de Gringo's. Het verschil tussen namaak en echt is hier klein: het echte lijkt op het neppe, omdat men zich om echt te zijn conformeert aan een beeld dat men heeft van dat 'echt'. Anderzijds wil men toeristen het Mexico geven dat ze zoeken, dat ze 'kennen'. Aldus lijken delen van Playa del Carmen op een uitbundigere versie van een Center Parks centrum. Het toerisme drijft de prijzen flink op. Een biertje kost hier in een disco gauw €3,50. Dit is geen goedkope stad. Een andere reden is dat juist de afhankelijkheid van toerisme in deze regio betekent dat alles geimporteerd moet worden.

Tenzij men gaat naar de arme buurten. Hier zie je weinig banken, eerder lommerds. Het eten is hier simpel en ongezond: men is hier dik, waarover zo meer. Maar het is wel redelijk goedkoop in deze buurten, en naar mijn mening veel gezelliger. De aardigheid van het toeristische gedeelte, dat overal ter wereld in het toerisme wat schijnheiligs in zich heeft, maakt hier plaats voor hartelijkheid. Er is wat kleine industrie die levert aan onderhoudsbedrijven van auto's en dergelijke, er zijn bakkerijen en dergelijke. De transportsector is groot, vanwege de vele (goedkope) taxi's. Maar verder lijken de meeste armen te werken in het toerisme, bijvoorbeeld als ober of schoonmaker. Verder zijn er veel straatverkopers, die luidruchtig hun waar aanprijzen en naar het mij schijnt maar een kleine marge hebben. Honger, kwantitatief of kwalitatief, is hier gelukkig niet te zien.

De muzieksmaak is in de arme buurten veel beter dan in het toeristische gedeelte, waar vooral yuppenelectro wordt gedraaid. Er zou hier niets alternatiefs zijn, is mij aanvankelijk verteld. En blanken kijken je inderdaad maar vreemd aan als je als langharige metalhead een disco instapt: dit is niet echt geaccepteerd. Maar op de straatmarkt deed men daar wat minder moeilijk over. 'Metalll!!' riep een wat dikke marktkoopman toe, en hij gaf me de 'Evil Eye'. Iets verder was iemand zo hard naar Rammstein aan het luisteren, dat je het van 50 meter kon horen. In deze stad bestaan geen 'geluidsnormen'. Metallica is hier ook veel te horen. Vandaag was zelfs in een geluidswinkel Gabber te horen, typisch Amerikaanse Gabber uit midden jaren '90, ik geloof van DJ Delirium.

Maargoed, dat is natuurlijk hartstikke leuk, de Metal en Gabber is uiteraard maar een tamelijk klein deel van wat je te horen krijgt. In een goedkope en gezellige lokale disco werd iedereen wild, iedereen begon met elkaar te dansen en te zingen toen de smartelappen kwamen. Waar ging het over? Denk aan Andre Hazes. Qua instrumenten was het Carnavalsmuziek met wat meer blazers. De lol van iedereen was aanstekelijk en zat mijlenver van het gedrogeerde heen-en-weer gestap op yuppenelectro in de grote disco's. Verder is Salsa populair, maar dit en aanverwante stijlen wordt zo vaak gedraaid in de toeristische plekken dat het de meeste mensen hun neus uitkomt. Anderzijds is op Radio Pirata (106.3 FM) echt van alles te horen, van Salsa tot Gothic. Radio Pirata bespreekt ook het wereldnieuws, wat kennelijk niet als geheel oninteressant wordt gezien.

Nog even over eten: pas op voor alles met een 'T-factor': taco's, tortilla's, torta's (vette broodjes) en totopos ('tortillachips'). Daar wordt je gegarandeerd dik van. De tortilla is hard achteruit aan het gaan in Mexico. De vele lokale bakkers gaan voor goedkope, smakeloze, droge tortilla's om de winst te maximaliseren, is me gezegd. Tortilla's oude stijl, handgemaakt door oude vrouwen, schijnen wel een echte traktatie te zijn. Vooralsnog smaakt een tortilla hier niet naar de twee die in Nederland verkrijgbaar zijn, de Tex-Mex uit de supermarkt en de durum tortilla van de Turkse supers. Het is tragisch dat ze in Europa beter smaken. Men eet ze niet als wrap, maar zoals je roti eet, en daar lijkt het nog het meest op. Verder worden kruiden hier weinig gebruikt: vet, zout, zoet, pittig, daar draait het om.

Kom ik tot het volgende deel dat ik noemde: de maffia/staat. De regeringspartij PRI is overal zichtbaar. Op veel muren is geschilderd hoe 'Solidaridad', een organisatie van de lokale regering, allerlei goeds aanricht voor de gemeenschap. Een muurschildering op de waterzuivering, 20 meter van hier, vertelt hoe ze het water zuiveren voor de gemeenschap en het drinkbaar maken. De installatie produceert een bij tijd en wijle penetrante poeplucht, en het water kan je beter niet drinken. Andere muurschilderingen scheppen op van de investering van 16 miljoen euro die alle straatverlichting moderniseert, en ze van stroom voorziet via ingebouwde zonnecellen. 16 miljoen maar voor een stad zo groot als Zaanstad! Propaganda is duidelijk aanwezig in het straatbeeld, behalve in het toeristische deel.

Anderzijds is de afbeelding en of naam van de president overal aanwezig, mede vanwege de presidentsverkiezingen van vorig jaar. De verhouding PRI (de regeringspartij) tekens en oppositietekens (van de verschillende partijen opgeteld) schat ik op 20:1. Het is dan ook niet wijs je uit te spreken tegen de PRI, of je überhaupt politiek veel uit te spreken. Eén van de redenen hiertoe is de verweving van de staat en de Zeta's, één van de maffiaclans. De transportsector is goed 'georganiseerd'. Veel vrachtwagens en taxi's zijn voorzien van het teken van hun vakbond. De vakbond is gelieerd aan de PRI. De taxichauffeurs zijn echter hier nog meer dan in Amsterdam onderdeel van de onderwereld. Ik kan niet spreken over of ze het allemaal zijn, waarschijnlijk niet, maar het is vaak gezegd: ze zijn deel van de oren en ogen van de Zeta's en zijn loopjongens.

El Kondón liet vorig jaar een hotelbaas ontvoeren
en vermoorden omdat die niet betaalde

Er zijn hier twee grote clans, waarvan de Zeta's dus één. Samen met de andere eisen ze geld voor 'veiligheid' geld van ondernemers en hebben ze de drugshandel in handen. Je moet niet met ze fokken. De stad is onderling verdeeld. Maar recent is hier ook, in het spoor van de Italiaanse toeristen en de pizzatenten, de Siciliaanse maffia gearriveerd. Ik hou m'n hart vast over hoe die hun plek gaan bevechten hier, het is 'relatief' rustig hier. Iets verderop, op Avenido 5, valt te lezen op een muur: 'Jullie zoon heeft onze zoon vermoord. Jullie hebben hier het recht niet op, onze wraak komt nog'. Het noemen van de naam 'Zeta's' op straat is altijd aanleiding tot paniekerige reacties bij lokale mensen. Dit kan het best onbenoemd blijven. De politie is enorm corrupt. Als je iets fout doet en ze houden je aan, dan moet je 12 euro betalen en ga je vrijuit. Dat heeft z'n voordelen. Je kan ook pech hebben, dan wordt je beroofd door de politie. Ook met hun moet je niet fokken: ze patrouilleren de straten in pick-ups met machinegeweren.

Een andere prijs is: 70 euro voor een meisje van 10 neuken, maar ik heb ook gehoord dat het goedkoper kan. Als je dat te oud vindt zijn baby's ook te koop, ik ken iemand wiens ex-collega dit doet. Op goedkeuring kan dit niet rekenen, maar men is er verbazingwekkend weinig verontwaardigd over. Op misbruik reageert men tamelijk apathisch. Toen ik een barvrouw en een bewaker vertelde hoe iemand GHB in het drankje van een meisje gooide, om haar later te kunnen verkrachten, werd gezegd dat men wel wat beters te doen had. Zolang de zaak maar draait is het ok. Dus je mag geen wapens mee, want dat schaadt de zakenbelangen. Niet dat de bewakers het allemaal doorhebben, want die zijn net zo high als de klanten.

Mexico is niet één land: het zijn de Verenigde Staten van Mexico. Delen van de wereld die ooit tot Mexico behoren zijn te vinden van Californië tot Guatamala. Dit deel van Mexico, Yucatan, behoorde na de dekolonisatie tot de Republiek Yucatan. Samen met Honduras, Guatamala etc. is dit het Maya deel van Midden-Amerika. Centraal-Mexico is voornamelijk Azteeks wat originele bevolking betreft. Dit verschil wordt gevoeld, maar er is weinig tot geen separatistische gevoelens. De reden voor de verbinding met Mexico, althans die ik gehoord heb, is dat na de dekolonisatie Yucatan te ver van Mexico-Stad lag, en pas met de komst van de telegraaf en trein het logisch werd om één land te vormen en dat het Yucatan ook wel goed uitkwam.

Amerikaanse toeristen voor Veracruz in 1914

Etnisch zijn hier dus Maya's, Spanjaarden en of andere Europeanen en een mix daarvan. Het Maya wordt hier niet echt gesproken, ook niet door oude vrouwen. Men spreekt Spaans, dat is handiger. Sommigen kennen rudimentair Maya, zoals 'laten we gaan' of 'proost', maar ik ben het mijne inmiddels weer vergeten, het zijn lastige klanken. Dat bijna niemand meer 'puur' Maya is blijkt wel dat ik gister wat Maya leerde van ene Wilberg. Maya's, is me gezegd, zijn schuw en weinig ontwikkeld. De Azteken (waar ook bijvoorbeeld Olmec toe gerekend worden) van Centraal-Mexico zijn, is me gezegd, lomp en direct. In hoeverre dit klopt of samenhangt met verschillende economische en sociale factoren, zoals dat er 15 miljoen mensen wonen in Tenochtitlán, heb ik maar niet ingebracht, immers ken ik dit land niet goed genoeg. Men reageerde wel lacherig op hoe in het buitenland omging met de Maya-kalander: 'ach, het brengt vast wel meer toeristen hier'.

Mexico is een racistisch land. Hoe blanker, hoe beter. In Tenochtitlán (aka Mexico-Stad) kom je bijvoorbeeld niet overal binnen als je niet blank genoeg bent. Dit geld ook voor Mestizo (gemengden). Het racisme uit de koloniale tijden is dus nog niet verdwenen. Het is opvallend hoe, in bijvoorbeeld deze stad, hoe armer mensen zijn, hoe meer ze er uit zien als Maya's. Huidskleur heeft hier beperkt mee te maken: gezichtsbouw en lichaamsbouw laten ook je afkomst zien.

En dan die tekst Que los ricos paguen la CRISIS. Tsja, die zette ik natuurlijk bovenaan zodat al de IS'ers het artikel zouden lezen. Haha, ik je bij de neus. In hetzelfde handschrift las ik verderop 'Viva EZLN', maar ik heb niet echt hoogte kunnen krijgen van hoe men hier tegenaan kijkt. Me dunkt dat het een wat geïsoleerde actie was. Maar wat me wel duidelijk is geworden, is dat het hier wel om meer gaat dan alleen het toeristisch Sodom en Gomorra zijn, in tegenstelling tot het beeld dat ik eerst gehoord hebt. Politiek bestaat we degelijk, maar niet op de manier zoals men daar in Nederland mee bezig is, en op een nog lager niveau. Het is een aparte stad, maar ik zou er niet willen wonen. M'n stamkroeg staat immers in Amsterdam.

Het strand was wel helemaal de shit.